Breadcrumbs home icon Used as home in breadcrumbs Breadcrumbs slash icon Used as slash in breadcrumbs Harmonica row icon Used in harmonica sections Button arrow Used as button arrow Phone icons Used in many elements 13x12 Pin icon Used in many elements 12x16 Envelope icon Used in many elements 12x10

Strona wykorzystuje ciasteczka by świadczyć usługi na najwyższym poziomie Polityka prywatności

Rozumiem
Blog Nastolatek, adoelscencja, czyli mieć ciastko i zjeść ciastko

Nastolatek, adoelscencja, czyli mieć ciastko i zjeść ciastko

13 stycznia 2023
| Dorota Wiśniewska | Wiedza
Nastolatek, adoelscencja, czyli mieć ciastko i zjeść ciastko

Okres adolescencji to czas sprawdzania granic społecznych, pojawiają się zachowania ryzykowne związane ze sprawdzaniem norm społecznych. To czas kiedy młody człowiek, buduje swoja odrębność i niezależność oraz przygotuje się do wejścia w samodzielność.

W tym artykule dowiesz się, co dzieje się, kiedy dziecko wchodzi w wiek nastoletni. Jak postrzega świat i siebie, jakie dominują emocje i zachowania. Rozumienie tych zmian pozwala na akceptację oraz uważność na zachowania, które mogą przeradzać się w problemy, kryzysy, zaburzenia psychiczne, a nawet rozwijanie się uzależnień różnego typu. Wiedza na ten temat pozwala również na znalezienie sposobu „obchodzenia” się ze swoim dzieckiem już „niedzieckiem”, ale jeszcze niedorosłym.

Etapy dorastania

Okres dorastania dzielimy zazwyczaj na cztery fazy:

  • wczesną adolestencję (11-13 lat),
  • środkową adolestencję (14-17 lat),
  • późną adolestencję (18-21 lat),
  • wczesną dorosłość (20-25 lat).

W tym okresie przestajemy być dziećmi, które są w większości obszarów kontrolowane przez dorosłych i rozwojowo stajemy się jednostkami, które tworzą swoja niezależność. Intensywnie zachodzą zmiany psychiczne w dwóch obszarach: poznawczym i emocjonalnym.

Wskaźniki dojrzewania sferze poznawczej

  • myślenie formalne, czyli nastolatek zaczyna tworzyć abstrakcyjne teorie i planować,
  • myślenie hipotetyczno-dedukcyjne, obejmujące przewidywanie konsekwencji,
  • egocentryzm,
  • autorytaryzm i idealizowanie,
  • zaniżone lub zawyżone poczucie własnej wartości.

Wskaźniki dojrzewania w sferze emocjonalnej

  • labilność emocjonalna
  • depresyjność
  • nadmiernie silne, nieadekwatne reakcje emocjonalne
  • egocentryzm afektywny.

Zmiany w funkcjonowaniu społecznym

Jest to czas zmian w funkcjonowaniu społecznym, obejmującym zmiany w relacjach z ważnymi dorosłymi (rodzicami, nauczycielami), grupą rówieśniczą i w obszarze relacji intymnych. Zmiany w okresie adolescencji mają wielopłaszczyznowy i intensywny charakter, a okres kryzysu adolescencji jest dla nastolatka i jego otoczenia najtrudniejszym okresem.

Młody człowiek sprawdza swoje granice – wydolności intelektualnej, emocjonalnej, wydolności fizycznej (szczególnie w warunkach ekstremalnych), pojawiają się zachowania ryzykowne związane ze sprawdzaniem norm społecznych.

Skrajne emocje, labilność emocjonalna, drażliwość nie są skierowane przeciwko dorosłym, są raczej przejawem zmian rozwojowych zachodzących w organizmie nastolatka (neurologicznych i hormonalnych).

Młody człowiek eksperymentuje z tym jak myśli, co czuje i co może zrobić. Jest głośny, sarkastyczny, rozdrażniony wielokrotnie w ciągu dnia, nieufny, ma dużo pretensji, często wielkościowo nastawiony do innych.

Procesy separacji nastolatków

Procesy separacji nastolatków od dorosłych stanowią naturalny proces, często przejawiający się w zachowaniach interpretowanych przez dorosłych jako trudne – dyskutowanie, negowanie, zaprzeczanie czy inne przejawy czynnego/biernego oporu.

Praca z nastolatkiem wymaga poszanowania jego indywidualności i otwartości przy jednoczesnym szacunku dla jego potrzeb i rozumieniu etapu rozwoju, na którym się znajduje.

Norma rozwojowa

Norma rozwojową w tym okresie jest lęk egzystencjalny, pytania o sens życia, lęk o oceny dokonywane przez rówieśników i funkcjonowanie w sytuacjach społecznych. Młody człowiek nadmiernie może martwić się o swój wygląd, swoje ciało, poświęcać dużo uwagi dbałości o sylwetkę czy zdrowy tryb życia.

W obszarze regulacji emocji normą jest pojawiająca się wysoka labilność emocjonalna, ambiwalencja uczuć (odczuwanie jednocześnie silnych emocji i pozytywnych), czy częste zmiany drażliwości.

Warto wiedzieć i pamiętać!

Przeciwstawienie się dorosłym jest podstawowym warunkiem budowania odrębności, poczucia własnej wartości, które musi przebiegać w warunkach wsparcia i bezwarunkowej akceptacji.

Uznajemy egocentryzm młodych ludzi. Poczucie samostanowienia u nastolatków może być wzmacniane dzięki regularnemu przedstawianiu im wyborów, samodzielnemu zbieraniu doświadczeń i rozwiązywanie problemów.

Postawy nastolatków nie są skierowane przeciwko dorosłym, są wynikiem zmian zachodzących w organizmie (szczególnie w ośrodkowym układzie nerwowym), a dojrzewający i zmieniający się mózg nastolatka do właściwego rozwoju potrzebuje czasu, wytrwałości i spokoju płynącego z zewnątrz.

W takich warunkach nastolatek zrealizuje cele tej fazy rozwojowej – zbuduje swoja odrębność i niezależność i przygotuje się do wejścia w samodzielność.

Dorota Wiśniewska

zobacz wpisy
Lokalizacje

Znajdź poradnię

Posiadamy 15 lokalizacji na terenie Polski.
Zapraszamy do skontaktowania się z naszym Biurem Obsługi Klienta (BOK).